ΟΣΜΕ: Έγγραφο προς τον Υπουργό Μεταφορών, για μισθώσεις λεωφορείων ΚΤΕΛ (άρθρο 52)

Αθήνα 23 Οκτώβρη 2013


Προς
τον κ. Υπουργό Μεταφορών, Υποδομών και Δικτύων

Kοινοποίηση:
Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Μεταφορών, Υποδομών και Δικτύων


Κύριε Υπουργέ,


Ήδη πριν την ψήφιση του ν. 4199/2013 είχαμε επισημάνει ότι με τη διάταξη του άρθρου 52 παρ. 5 του νόμου, με την οποία αντικαταστάθηκε η υποπερίπτωση (i) της περίπτωσης β΄ της παρ. 2 του άρθρου 3 του ν. 2963/2001, επέρχεται θεμελιώδης νομοθετική μεταβολή στο καθεστώς λειτουργίας των ΚΤΕΛ και στις σχέσεις τους με τους μετόχους.


Είχαμε επισημάνει ότι η μεταβολή αυτή έχει πολυεπίπεδες επιπτώσεις, διότι, εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον, καταργείται η σχέση μίσθωσης μεταξύ ΚΤΕΛ και ιδιοκτητών, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αυτή τη στιγμή κανένα νομικό πλαίσιο και καμία συμβατική σχέση ως προς τη χρήση των λεωφορείων από τα ΚΤΕΛ για την εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου που τους έχει ανατεθεί από την Πολιτεία. Με άλλα λόγια, καταργείται ο κορμός λειτουργίας των ΚΤΕΛ.

Με τη διάταξη του άρθρου 3 του ν. 2963/2001 προβλεπόταν ότι η μετατροπή των ΚΤΕΛ σε ανώνυμες εταιρίες θα γινόταν είτε με εισφορά στην εταιρία της κυριότητας των λεωφορείων από τους ιδιοκτήτες μετόχους, είτε με μίσθωση των λεωφορείων στην εταιρία από τους ιδιοκτήτες.


Στη συντριπτική πλειοψηφία των ΚΤΕΛ, έγινε χρήση της δεύτερης δυνατότητας και μέχρι σήμερα το συγκοινωνιακό έργο εκτελούνταν από τα ΚΤΕΛ με οχήματα μισθωμένα από τους ιδιοκτήτες. Οι όροι της μίσθωσης διέπονταν από την με αρ. 1189/37 (ΦΕΚ Β΄ 175/18.2.2003) ΥΑ, η οποία τροποποιήθηκε με την. υπ’ αρ. Β30161/2256 (ΦΕΚ Β΄ 816/2.6.2004) ΥΑ.


Ειδικότερα, η σύναψη σύμβασης μίσθωσης ήταν υποχρεωτική για τα ΚΤΕΛ και κάθε ιδιοκτήτη μέτοχο λεωφορείου που είναι ενταγμένο στο ΚΤΕΛ. Δια της υπογραφής της, κάθε μέτοχος αποδέχονταν τους όρους της και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις διατάξεις του ν. 2963/2001 και των κατ’ εξουσιοδότηση αυτού εκδιδόμενων υπουργικών αποφάσεων και προεδρικών διαταγμάτων (άρθρο 1 παρ. 3).


Στο ελάχιστο περιεχόμενο των συμβάσεων μίσθωσης περιλαμβάνονταν, σύμφωνα με την ανωτέρω ΥΑ, όροι σχετικά με α) τα ελάχιστα εγγυημένα πραγματικά χιλιόμετρα, που κάθε ΚΤΕΛ εγγυάται ότι θα δρομολογεί το εκμισθούμενο λεωφορείο και ο εκμισθωτής υποχρεούται να το έχει σε πλήρη ετοιμότητα β) τη χιλιομετρική αποζημίωση (μίσθωμα) του λεωφορείου γ) τις ελάχιστες υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών και δ) μνεία των υποχρεωτικά παρεχόμενων υπηρεσιών.

Με τη νέα διάταξη του άρθρου 52 παρ. 5 του ν. 4199/2013, δεν υπάρχουν πλέον μισθωμένα, ούτε καν ενταγμένα σε ΚΤΕΛ λεωφορεία. Υπάρχουν δυο αυτοτελή υποκείμενα, το ΚΤΕΛ και ο κάθε ιδιοκτήτης λεωφορείου χωριστά, οι οποίοι από κοινού αναλαμβάνουν να εκτελέσουν το συγκοινωνιακό έργο, το οποίο βέβαια έχει ανατεθεί από το νόμο σε ένα μόνο από τα υποκείμενα, στο ΚΤΕΛ.


Το καθεστώς αυτό παραπέμπει ευθέως σε κοινοπραξία (από κοινού ανάληψη έργου) μεταξύ του ΚΤΕΛ και κάθε λεωφορειούχου χωριστά. Οι κοινοπραξίες χαρακτηρίζονται στο εμπορικό δίκαιο ως εταιρίες ευκαιρίας, δηλαδή εταιρίες που συστήνονται παροδικά για την από κοινού τέλεση ορισμένων πράξεων, όπως είναι για παράδειγμα οι κοινοπραξίες τεχνικών εταιριών για την εκτέλεση ορισμένου τεχνικού έργου.


Παρέλκει περαιτέρω ανάλυση των εννόμων συνεπειών του χαρακτηρισμού της σχέσης μεταξύ λεωφορειούχου και ΚΤΕΛ ως κοινοπραξίας. Σύμφωνα με το γράμμα της νέας διάταξης, ο ιδιοκτήτης κάθε λεωφορείου είναι ο ίδιος πλέον, ως φυσικό πρόσωπο, φορέας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων στην εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου, εξίσου με το νομικό πρόσωπο της ανώνυμης εταιρίας του ΚΤΕΛ. Αποκτά ο κάθε λεωφορειούχος με την επίμαχη διάταξη αυτές τις ιδιότητες, σε αντίφαση με όλο το πλέγμα των ρυθμίσεων των ν. 2963/2001 και ήδη του ν.4199/2013.


Σύμφωνα με τα νομοθετήματα αυτά, φορέας του συγκοινωνιακού έργου είναι τα νομικά πρόσωπα των ΚΤΕΛ ή όσων αναδειχθούν ανάδοχοι στο μέλλον, σε κάθε περίπτωση νομικά πρόσωπα συγκεκριμένων προδιαγραφών.

Οι άμεσες, πρακτικές συνέπειες στην λειτουργία των ΚΤΕΛ από τη μεταβολή αυτή είναι αναρίθμητες. Εάν δεν υπάρχει μίσθωση των λεωφορείων, δε μπορεί να καταβληθεί μίσθωμα στους μετόχους για τη χρήση των λεωφορείων τους. Εάν δεν ισχύουν οι όροι μίσθωσης, δεν υπάρχει η υποχρέωση στα ΚΤΕΛ να δρομολογούν το λεωφορείο κάθε ιδιοκτήτη για τα ελάχιστα εγγυημένα χιλιόμετρα με όρους ισότητας μεταξύ των ιδιοκτητών – μετόχων κάθε ΚΤΕΛ.


Αντιστοίχως, δεν υπάρχει η υποχρέωση στους ιδιοκτήτες να δρομολογούν τα λεωφορεία τους, εάν κρίνουν ότι δεν είναι συμφέρουσα η κίνηση του οχήματος για εκείνους, σε περιόδους μειωμένης επιβατικής κίνησης για παράδειγμα.


Με άλλα λόγια, επαφίεται στη βούληση κάθε λεωφορειούχου εάν θα συνεχίσει να εκτελεί το συγκοινωνιακό έργο, του λεωφορειούχου ο οποίος, ούτε δεσμεύεται ευθέως από τους ν. 2963/2001 και 4199/2013, ούτε είναι υπόλογος έναντι καμίας δημόσιας αρχής, ούτε μπορεί να του επιβληθεί καμία κύρωση. Αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς ότι πολύ μικρή είναι η απόσταση που μας χωρίζει από την πλήρη διάλυση των δημόσιων υπεραστικών συγκοινωνιών.

Θα μπορούσαμε να θεωρηθούμε υπερβολικοί όταν πριν την ψήφιση του νόμου, είχαμε αναφερθεί στην κατάσταση που δημιουργείται με τη ρύθμιση του άρθρου 52 παρ. 5 του ν. 4199/2013. Θα ανέμενε κανείς ότι δεν είναι προς το συμφέρον κανενός, και προεχόντως των μετόχων των ΚΤΕΛ, η πρόταξη της διαφαινόμενης με την ανωτέρω διάταξη κατάργησης των συμβάσεων μίσθωσης.


Αντιθέτως όμως, μέτοχοι και ΚΤΕΛ ήδη επικαλούνται κατάργηση των συμβάσεων μίσθωσης, προκειμένου να αναλάβουν οι ίδιοι οι μέτοχοι τη μισθοδοσία των οδηγών που απασχολούνται στα οχήματά τους.


Σύμφωνα με το άρθρο 4 της με αρ. Β1189/37/2003, όπως αντικαταστάθηκε με την με αρ. Β30161/2004 ΥΑ, τα νομικά πρόσωπα των ΚΤΕΛ είναι υπόχρεα στην καταβολή της μισθοδοσίας των οδηγών των μισθωμένων λεωφορείων, τους οποίους προσλαμβάνουν οι ιδιοκτήτες.


Η τροποποίηση της αρχικής ΥΑ κρίθηκε επιβεβλημένη από το Υπουργείο διότι παρατηρούνταν πολύ συχνά φαινόμενα καθυστερημένης ή ελλιπούς καταβολής των αποδοχών από πλευράς των ιδιοκτητών των λεωφορείων στους οδηγούς τους, λόγω της στενής προσωπικής σχέσης εξάρτησης που υπήρχε μεταξύ τους, μιας και οι οδηγοί προσλαμβάνονται και απολύονται από τους ιδιοκτήτες.


Αυτά τα φαινόμενα θέλησε να πατάξει τότε το Υπουργείο, μιας και οι οδηγοί αποτελούν το κύριο μέρος του προσωπικού των ΚΤΕΛ και φέρουν την ευθύνη για την ομαλή εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου.


Πριν ακόμα «στεγνώσει το μελάνι» στο ν. 4199/2013, το ΚΤΕΛ Ιωαννίνων και μέτοχός του, ιδιοκτήτης λεωφορείου, σε εργατική διαφορά με θέμα την καταβολή δεδουλευμένων σε δυο οδηγούς, υποστήριξαν ότι μετά την ψήφιση του άρθρου 52 παρ. 5 του ν. 4199/2013, δεν υπάρχει μεταξύ τους σύμβαση μίσθωσης, ότι δεν ισχύει κανένας από τους όρους των προαναφερόμενων ΥΑ και ως εκ τούτου δεν έχει η ΚΤΕΛ ΑΕ καμία ανάμιξη στη μισθοδοσία των οδηγών του λεωφορείων με τα οποία το ΚΤΕΛ «από κοινού» με τον ιδιοκτήτη τους εκτελεί το συγκοινωνιακό έργο (επισυνάπτουμε το με αρ. 8/2013 πρωτόκολλο συμφιλίωσης του Τμήματος Κοινωνικής Επιθεώρησης Ιωαννίνων).

Είναι πιθανόν τα ΚΤΕΛ και οι λεωφορειούχοι να μην έχουν αντιληφθεί πόσα προβλήματα θα προκαλέσει στους ίδιους η κατάργηση των όρων μίσθωσης και για αυτό το λόγο ευθαρσώς την προβάλλουν, προκειμένου να απαλλαγούν από τις υποχρεώσεις τους έναντι των οδηγών.


Πέραν όσων αναφέραμε ανωτέρω, με έμφαση επισημαίνουμε ότι τα δάνεια δεκάδων χιλιάδων ευρώ που έχουν λάβει χιλιάδες ιδιοκτήτες για την ανανέωση των οχημάτων τους, έχουν χορηγηθεί από τις Τράπεζες με κατάθεση των συμβάσεων μίσθωσης και με τα μισθώματα ως εγγύηση για την αποπληρωμή των δανείων, χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις.


Αναρωτιόμαστε ποια θα είναι η θέση αυτών των μετόχων που επικαλούνται κατάργηση των συμβάσεων μίσθωσης, εάν κληθούν να παράσχουν άλλου είδους εξασφάλιση για τα δάνεια που έχουν λάβει. Αναρωτιόμαστε επίσης ποια στάση θα τηρήσουν οι Τράπεζες, όταν γίνει αντιληπτό ότι αυτή τη στιγμή χιλιάδες δάνεια δεν έχουν καμία ασφάλεια.

Πιστεύουμε ότι δεν αποτελεί βούληση της Πολιτείας να επικρατήσει χάος στα ΚΤΕΛ. Η νομοθετική αστοχία του άρθρου 52 παρ. 5 του ν. 4199/2013 θα πρέπει να διορθωθεί, διότι είναι θέμα ημερών να εμφανιστούν πολλά ακόμα προβλήματα πέραν αυτών που έχουν εκδηλωθεί ήδη και προς το παρόν αφορούν τους εργαζόμενους, πολύ σύντομα όμως θα αφορούν πρωτίστως τους μετόχους.


Έχει περιέλθει σε εμάς η πληροφορία ότι τα λογιστήρια ορισμένων ΚΤΕΛ ήδη κωλύονται και καθυστερούν να καταβάλουν στους μετόχους το μίσθωμα του τρίτου τριμήνου του 2013, το οποίο αποτελεί το αντάλλαγμα για τη χρήση των λεωφορείων τους, αφού λογιστικά δεν υπάρχει αιτία καταβολής των ποσών αυτών, καταργηθείσας της σύμβασης μίσθωσης.


Δεδομένου ότι δεν έχει καταστεί φανερός σε εμάς ο λόγος για τον οποίο εισήχθη η διάταξη του άρθρου 52 παρ. 5 του ν. 4199/2013 (ο λόγος ο οποίος αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση δεν είναι πειστικός νομικά, όπως μπορούμε να αναπτύξουμε αν χρειαστεί), προτείνουμε την κατάργησή της και επαναφορά της προγενέστερης ρύθμισης του άρθρου 3 παρ. 2β(i) του 2963/2001, ακριβώς ως είχε.




Για την Ο.Σ.Μ.Ε

Ο Πρόεδρος Ο Γεν. Γραμματέας

Θεμιστοκλής Αμπλάς Κων/νος Νικολακόπουλος



ΠΗΓΗ.