ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ :
Όπως τονίζει ο Διονύσης Ρίζος, που είναι ειδικός σε θέματα εργατικού και ασφαλιστικού δικαίου, πρόωρη ονομάζεται η χορήγηση της συνταξιοδοτική παροχής σε χρόνο προγενέστερο από εκείνο που προβλέπει ο νόμος για την απόδοση της πλήρους σύνταξης. Συνοδεύεται από μείωση επί του ποσού που θα ελάμβανε ο ασφαλισμένος στην περίπτωση εξόδου του με τις πλήρεις προϋποθέσεις.
Η μείωση αυτή- το λεγόμενο <πέναλτι>- ποικίλει από περίπτωση σε περίπτωση ανάλογα με το φορέα (ιδιωτικό ή δημόσιος τομέας). Έτσι η πρόωρη σύνταξη στις περισσότερες περιπτώσεις ταυτίζεται λόγω της ποινής με τη μειωμένη.
Όσοι ασφαλισμένοι εξετάζουν το ενδεχόμενο ταχύτερης <φυγής> πρέπει να γνωρίζουν πως:
- Η σύνταξη σε αυτές τις περιπτώσεις υπολογίζεται επί του όλου χρόνου ασφάλισης που έχει διανυθεί, το εξαγόμενο ποσό όμως μειώνεται ανάλογα κατά το ποσοστό που προβλέπει ο νόμος. Η μείωση αυτή είναι συνάρτηση της απόστασης του ορίου ηλικίας για καταβολή πλήρους σύνταξης με την ηλικία υποβολής του αιτήματος.
- Όσοι υποβάλλουν αίτημα για πρόωρη συνταξιοδότηση δεν δικαιούνται πλήρη σύνταξη ακόμα και μετά τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας με το οποίο θα ελάμβαναν την παροχή χωρίς μείωση. Αυτό σημαίνει ότι η μείωση δεν εξαφανίζεται αλλά συνεχίζει να τους ακολουθεί εφ' όρου ζωής.
Για παράδειγμα γυναίκα χωρίς παιδιά συνταξιοδοτείται με 28 έτη ασφάλισης από το δημόσιο σε ηλικία 57 ετών. Η εν λόγω υπάλληλος λαμβάνει σύνταξη μειωμένη κατά 13% περίπου.
Όταν θα συμπληρώσει το 60ο έτος της ηλικίας της η σύνταξη που λαμβάνει δεν θα επανέλθει στα επίπεδα της πλήρους αλλά θα συνεχίσει να λαμβάνει το πόσο της μειωμένης (όπως υπολογίστηκε στην αρχική απόφαση συνταξιοδότησής της).
- Η επιλογή της μειωμένης συνταξιοδότησης επιπροσθέτως αφαιρεί από τον ασφαλισμένο – εργαζόμενο του ιδιωτικού τομέα το εκ του νόμου δικαίωμά του για λήψη του 40% της πλήρους αποζημίωσης στην περίπτωση της εξόδου του από την εργασία. Αυτό γιατί κατά την μειωμένη συνταξιοδότηση η απόδοση της παροχής αποζημιώσεως γίνεται με τη ρητή συγκατάθεση του εργοδότη στην οικειοθελή αποχώρηση του εργαζόμενου.
Τέλος πρέπει να σημειωθεί πως στο Δημόσιο πέραν του δικαιώματος πρόωρης συνταξιοδοτήσεως ο ασφαλισμένος μπορεί να εξέλθει με το καθεστώς της αναστολής. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο ασφαλισμένος υποβάλλει κανονικά παραίτηση έχοντας συμπληρώσει τον απαραίτητο χρόνο και εκδίδεται συνταξιοδοτική απόφαση η οποία και ενεργοποιείται όταν συμπληρωθεί και το απαραίτητο όριο ηλικίας. Το ποσό της σύνταξης αφορά πλήρη σύνταξη για τα έτη που έχουν διανυθεί στην ασφάλιση και χορηγείται από την ημερομηνία πλήρωσης του σχετικού ορίου.
Ποιους συμφέρει
Συμφέρουσα επιλογή αποτελεί για συγκεκριμένες ομάδες ασφαλισμένων η πρόωρη έξοδος στη σύνταξη, καθώς υπάρχουν περιπτώσεις που η παραμονή στην αγορά εργασίας δεν έχει ιδιαίτερα ωφέλη. Αναλυτικά οι περιπτώσεις που οι ασφαλισμένοι πρέπει να εξετάσουν σοβαρά το ενδεχόμενο ταχύτερης συνταξιοδότησης είναι οι εξής:
1. H συνταξιοδότηση μητέρων ανηλίκων με τα κατώτερα όρια. Υπό προϋποθέσεις δίνεται η δυνατότητα εξόδου πριν τα 55 και μάλιστα χωρίς οι ασφαλισμένες να έχουν μείωση στο τελικό πόσο που πρόκειται να λάβουν.
2. Η συνταξιοδότηση σε περίπτωση απώλειας της εργασίας για τους ασφαλισμένου στο ΙΚΑ. Σε κάθε περίπτωση αν κάποιος ασφαλισμένος χάσει τη δουλειά του πρέπει να εξετάσει το κατά πόσο η συνταξιοδότηση (αν έχει τις προϋποθέσεις) είναι οικονομικά πιο συμφέρουσα από την αναζήτηση μιας άλλης θέσης εργασίας.
3. Η έξοδος σε πρόωρη σύνταξη των ασφαλισμένων στα ειδικά ταμεία, εφόσον μπορούν να χρησιμοποιήσουν προγράμματα εθελουσίας εξόδου ή bonusαποχωρήσεων.
4. Η συνταξιοδότηση από το δημόσιο όσων έχουν άλλες επαγγελματικές διεξόδους. Εδώ πρέπει να επισημανθεί πως για το Δημόσιο δεν συμφέρει στις περισσότερες των περιπτώσεων η έξοδος με μειωμένη σύνταξη.
Ωστόσο η εν λόγω επιλογή είναι συμφέρουσα στις περιπτώσεις που ο εργαζόμενος έχει και έτερη απασχόληση την οποία μπορεί να εκμεταλλευθεί και να λαμβάνει και τη σύνταξη του εφόσον είναι άνω των 55 ετών.
5. Η έξοδος με μειωμένη σύνταξη στις περιπτώσεις των βαρέων και ανθυγιεινών. Πρόκειται για μία επιλογή που πρέπει να εξεταστεί, καθώς το ποσοστό περικοπής είναι μάξιμουμ 12%.
Παγίδες
Ιδιαίτερα προσεκτικοί πρέπει να είναι οι ασφαλισμένοι στα ειδικά ταμεία και στο ΙΚΑ, που θα στραφούν στην πρόωρη συνταξιοδότηση. Στους συγκεκριμένους φορείς απαιτείται ένα <μίνιμουμ> ενσήμων τα τελευταία- πριν τη συνταξιοδότηση- έτη για να ξεκλειδώσει η πόρτα εξόδου.
Συγκεκριμένα προβλέπονται τα εξής :
- ΙΚΑ. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη 100 τουλάχιστον ημερών ασφάλισης κάθε χρόνο τα τελευταία 5 έτη πριν την υποβολή του σχετικού αιτήματος. Είναι απαραίτητο να είναι πραγματική ασφάλιση ή επιδοτούμενος χρόνος ανεργίας.
Επομένως πρέπει ο εργαζόμενος στην περίπτωση που θα υποχρεωθεί να αποχωρήσει με μειωμένη σύνταξη λόγω καταγγελίας της σύμβασης του είτε να αναζητήσει νέα εργασία (ώστε να έχει 100 ημέρες ανά έτος) ή να ασκήσει το δικαίωμα της προαιρετικής ασφάλισης. Χρειάζεται στο σημείο αυτό να σημειωθεί ότι στην περίπτωση της προαιρετικής ασφάλισης δεν είναι δυνατός ο περιορισμός της στις 100 ημέρες ανά έτος αλλά είναι συνεχόμενη και καλύπτει πλήρως 300 ημέρες χωρίς τη δυνατότητα διακοπής και επανάληψης της.
Προσοχή, καθώς ο συγκεκριμένος χρόνος των 100 ημερών δεν μπορεί να καλυφθείμε εξαγορά πλασματικών ετών του ν. 3863/2010 ούτε με εξαγορά στρατιωτικής θητείας.
Πάντως δεν ισχύει η πρόσθετη προϋπόθεση των 100 ημερών ανά έτος για τις περιπτώσεις εξόδου με μειωμένη σύνταξη όσων γυναικών έχουν θεμελιώσει δικαίωμα με το καθεστώς των μητέρων ανηλίκων τέκνων.
- Ταμεία ΔΕΚΟ και τραπεζών. Απαιτείται η συμπλήρωση 750 ημερών την τελευταία 5ετία για τη χορήγηση μειωμένης σύνταξης (στο Δημόσιο δεν υπάρχει τέτοια προϋπόθεση).
Συμβουλές
Τέσσερα σημεία <sos> πρέπει να προσέξουν οι ασφαλισμένοι, που εξετάζουν το ενδεχόμενο πρόωρης εξόδου στη σύνταξη. Συγκεκριμένα πρέπει να γνωρίζουν τα εξής:
1. Το «πλασματικό» εξάμηνο. Στους ασφαλισμένους του Δημοσίου η συμφέρουσα επιλογή εξόδου είναι αφού συμπληρωθούν 6 μήνες και μία ημέρα από την ημερομηνία του διορισμού τους, εντός του έτους παραιτήσεως. Στην περίπτωση αυτή η σύνταξη υπολογίζεται με το επόμενο 35ο δίνοντας έτσι τη δυνατότητα κέρδους από 19 έως 32 ευρώ το μήνα.
Προσοχή, καθώς για το πλασματικό εξάμηνο δεν υπολογίζονται οι χρόνοι που έχουν διανυθεί σε άλλους φορείς και για τους οποίους θα εφαρμοστεί η διαδοχική ασφάλιση. Αντίθετα συνυπολογίζονται κανονικά οι πλασματικοί που εξαγοράζονται.
2. Η κλίμακα των 300. Για τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ υπάρχει δυνατότητα κέρδους εφόσον πριν την αίτηση συμπληρώσουν την επόμενη κλίμακα υπολογισμού της σύνταξης. Αυτό συμβαίνει όταν συμπληρωθούν πλήρη 300 ένσημα από την προηγούμενη κλίμακα.
Άλλωστε οι κλίμακες του ΙΚΑ διαμορφώνονται κάθε 300 ημέρες ασφάλισης. Έτσι για παράδειγμα μητέρα ανηλίκου που επιθυμεί να συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη σε ηλικία 50 ετών και έχει σήμερα 6. 200 ημέρες ασφάλισης είναι συμφερότερο να περιμένει να συμπληρώσει τις 6. 300. Έτσι η σύνταξη της θα υπολογιστεί με την επόμενη κλίμακα. Το κέρδος σε τέτοιες περιπτώσεις είναι από 12 έως 30 ευρώ.
3. Κατώτερα όρια. Συχνά υπάρχει η παρανόηση πως στην περίπτωση της πρόωρης συνταξιοδότησης καταβάλλεται σε κάθε περίπτωση το κατώτατο όριο που προβλέπεται από την νομοθεσία χωρίς αυτό να υφίσταται τη μείωση για τη λήψη πρόωρα της παροχής. Η εντύπωση αυτή είναι λαθεμένη αφού και στην περίπτωση που ο ασφαλισμένος δικαιούται το κατώτατο όριο και όχι το οργανικό ποσό για την πλήρη σύνταξη (το κατώτατο όριο δηλαδή κατά τον υπολογισμό είναι μεγαλύτερο από το οργανικό ποσό) τότε εφόσον λάβει την παροχή μειωμένη το πέναλτι καταλαμβάνει και το ποσό του κατωτάτου ορίου.
Μοναδική εξαίρεση στην περίπτωση αυτή είναι η λήψη μειωμένης σύνταξης από γυναίκες που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα ως μητέρες ανηλίκου. Οι συγκεκριμένες ασφαλισμένες λαμβάνουν και στην περίπτωση της πρόωρης σύνταξης το κατώτατο όριο.
Ενδεικτικά αναφέρονται δύο παραδείγματα:
- Εργαζόμενη στον ιδιωτικό τομέα έχει συμπληρώσει 4. 700 ημέρες ασφάλισης και είναι 56 ετών. Το ποσό της σύνταξης που θα λάβει με το κατώτερο όριο θα είναι 370 ευρώ περίπου (αντί για 486 ευρώ).
Ασφαλισμένη έχει θεμελιώσει δικαίωμα με τις διατάξεις για τις μητέρες ανηλίκων τέκνων και είναι σήμερα 51 ετών. Το ποσό της σύνταξης που θα λάβει στην περίπτωση συνταξιοδότησης της άμεσα θα είναι 486 ευρώ
4. Πλασματικά έτη. Στις περιπτώσεις εξόδου από την εργασία με το καθεστώς της πρόωρης σύνταξης ο ασφαλισμένος μπορεί να κάνει κανονικά χρήση των πλασματικών ετών για προσαύξηση αλλά και για θεμελίωση του σχετικού δικαιώματος. Είναι ανάγκη όμως να παρατηρηθεί πως η αναγνώριση δεν φέρνει κοντύτερα το όριο ηλικίας για πλήρη συνταξιοδότηση ούτε χαμηλώνει το τελικό ποσοστό μείωσης.
Με την εξαγορά ο ασφαλισμένος μπορεί μόνο να επιτύχει είτε θεμελίωση σε νωρίτερο χρονικό διάστημα εντός των επόμενων ετών (που σημαίνει ότι θα αποφύγει μέρος των επιβαρυντικών αλλαγών) είτε προσαύξηση του τελικού ποσού συντάξεως (επί του οποίου όμως θα υπολογιστεί η μείωση). Αποτελεί παρανόηση κατά συνέπεια από πολλούς το γεγονός ότι με τις αναγνωρίσεις θα κατορθώσουν είτε να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα ηλικιακά είτε να έχουν χαμηλότερη μείωση.
Ενδεικτικά αναφέρονται δύο παραδείγματα:
- Ασφαλισμένος που έχει 9. 500 ημέρες ασφάλισης και είναι 60 ετών θα λάβει μειωμένη σύνταξη κατά 30%. Εάν όμως αναγνωρίζοντας πλασματικά θεμελιώσει δικαίωμα με 10. 000 ημέρες ασφάλισης - όπου το όριο για πλήρη σύνταξη είναι 63 - τότε θα λάβει σήμερα μειωμένη σύνταξη κατά 15%.
- Ασφαλισμένη χωρίς παιδιά είναι 56 ετών. Με 4. 800 ένσημα θα λάβει σήμερα σύνταξη μειωμένη κατά 24%. Εάν αναγνωρίσει πλασματικά έτη και φτάσει τα 5. 800 θα εξακολουθεί να δικαιούται μειωμένη σύνταξη κατά 24% καθώς δεν θεμελιώνει σε κάποια νέα κατηγορία με διαφορετικό όριο ηλικίας για την πλήρη.
Κατερίνα Κοκκαλιάρη
.jpg)
.jpg)
