Οι συγκοινωνίες και η «εξυγίανση»

Του ΦΩΤΗ ΦΩΤΕΙΝΟΥ

Τριάμισι χρόνια Μνημόνιο, 3,5 χρόνια εφαρμογής επώδυνων μέτρων στους οργανισμούς του ΟΣΕ και του ΟΑΣΑ, δύο ομίλους που κάθε κυβέρνηση παρουσίαζε ως «εστίες κακοδιαχείρισης» και σήμερα ως «εστίες εξυγίανσης». Είναι όντως έτσι; Θα σταθούμε στο δεύτερο.
Η τελευταία κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και η τωρινή, με πρώτο κόμμα τη Ν.Δ., υπερθεματίζουν την εξυγίανση των δύο ομίλων, κυρίως στον τομέα των οικονομικών αποτελεσμάτων.
Αν βάλει κάποιος «κάτω» τα νούμερα, τότε σίγουρα αυτά λειτουργούν υπέρ της κυβερνητικής άποψης ή καλύτερα... προπαγάνδας. Το 2010 η ΤΡΑΙΝΟΣΕ παρουσίασε ζημιές έπειτα από φόρους 187,3 εκατ. και σήμερα περνά σε λειτουργική κερδοφορία. Αντίστοιχα, στον όμιλο ΟΑΣΑ, αν και οι ζημιές έπειτα από φόρους έφταναν το 2010 τα 472,2 εκατ., πέρσι συρρικνώθηκαν στα 73 εκατ.
Πού οφείλεται η βελτίωση των αποτελεσμάτων; Στην εύκολη μέθοδο του «κουρέματος» του κόστους μισθοδοσίας, στις μετατάξεις και στη συρρίκνωση του μεταφορικού έργου (κόψιμο δρομολογίων, λιγότερη κατανάλωση καυσίμων, λιγότερα ενοίκια, κ.ά.).
Χαρακτηριστικά, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ μέσα σε ένα χρόνο κατάργησε περίπου 900 χιλιόμετρα σιδηροδρομικού δικτύου, έναντι συνόλου 2.500 χλμ. Κόβοντας την Πελοπόννησο, αλλά και κάποια δρομολόγια στη Βόρεια Ελλάδα, αυτομάτως περιόρισε το λειτουργικό της κόστος, με αρνητικές όμως συνέπειες στις πωλήσεις και στον αριθμό των επιβατών.
Στο σημείο αυτό εδράζεται η κυρίαρχη κριτική στη «μνημονιακή εξυγίανση» της ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Τιμά μια εταιρεία που έχει το μονοπώλιο στις εσωτερικές σιδηροδρομικές επιβατικές μεταφορές να κόβει όλα τα διεθνή δρομολόγια και, αντί να μειώνεται, να αυξάνεται ο χρόνος της διαδρομής Αθήνα-Θεσσαλονίκη;
Η ίδια συνταγή που ακολουθήθηκε στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ ίσχυσε στον ΟΑΣΑ. Ο οργανισμός επαναπροσδιόρισε το 1/3 των δρομολογίων μειώνοντας τον αριθμό των συχνοτήτων. Είναι τραγικό για τον ΟΑΣΑ να εμφανίζει μείωση εσόδων, η οποία -υπό προϋποθέσεις- μπορεί να σημαίνει και μείωση επιβατών.
Σαν να μην έφτανε αυτό, οι ανταποκρίσεις των λεωφορείων και των τρόλεϊ δεν είναι ικανοποιητικές (οι εργαζόμενοι στα λεωφορεία δεν θεωρούν «τιμητικό» να φορούν πια τα μπλουζάκια τους), ενώ η παροχή υπηρεσιών του Μετρό και του Ηλεκτρικού δεν βελτιώνεται.
Θεωρητικά, τα 3 τελευταία χρόνια ήταν η «χρυσή ευκαιρία» του ΟΑΣΑ. Θα μπορούσε άνετα να καρπωθεί μερίδιο αγοράς από τα ταξί, αλλά και από τους κατόχους Ι.Χ., καθώς η βενζίνη διατηρείται σταθερά σε υψηλά επίπεδα. Ωστόσο δεν συνέβη κάτι τέτοιο.
Η συνταγή σε ΟΣΕ και ΟΑΣΑ εφαρμόστηκε στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας. Τα νούμερα βελτιώνονται εξαιτίας των οριζόντιων περικοπών, αλλά οι οργανισμοί υποβαθμίζουν τις υπηρεσίες τους. Προς το παρόν, η ανάπτυξη περνά από τη συρρίκνωση. Ωστόσο μεσομακροπρόθεσμα η κατάσταση πρέπει να αλλάξει άρδην, πόσω μάλλον για οργανισμούς όπως ο ΟΑΣΑ και ο ΟΣΕ, με δεσπόζουσα θέση στην αγορά όπου δραστηριοποιούνται.